کد مطلب:211394 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:104
علم امام صادق
حضرت امام صادق (ع) دنباله ی همان مبانی اصلاحی را گرفت و این اختلاف آراء و تشتت معانی لغوی را اصلاح فرموده و رشته های مختلف افكار را جمع و به یك منهج صحیح هدایت كرد و فرمود راه و روش فهم قرآن و حدیث این است كه به معانی و مفاهیم آن از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت عترت كه قرآن در خانه ی آنها نازل شده بپرسید و استفاده كنید و اعلان عمومی داد كه هر كس در فهم آیات قرآن یا احادیث مبهم و معضله درمانده است بیاید از من بپرسد.
این اعلامیه در نیمه ی قرن دوم هجری چنان حركت فكری در مردم ایجاد كرد مخصوصا كه خواص اهل علم مراجعه می كردند تا معلومات خود را تكمیل كنند و با یك مراجعه تسلیم مقام علمی او می شدند و لذا چند نفری كه دارای شرایط علم تقوی و استعداد و ایمان و لیاقت بودند دستور فرمود لغات غریبه ی قرآن را جمع كنند بپرسند خودش آنها را تفسیر و تبیین كرد و احادیث صحیح را از احادیث مجعول ابوهریره ها و غیره استخراج كرده و چهره حقیقت علم و دین را به آنها نمود و مخصوصا به شاگردان خود تأكید كرد كه تهاون و سستی در كار موجب شرمندگی و خسران است باید به سرعت با كوشش و همت بلند اگر چه طاقت فرسا باشد بكوشید تا قرآن را آنطور كه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرموده تفسیر كنیم و مردم را از ضلالت و غوایتی كه بنی امیه بوجود آورده اند نجات دهیم و سنت پیغمبر را در شئون دین و دنیا به همه ی مردم برسانیم - زیرا عرب با آنكه به لغت خود آشنا است ولی چون قبیله قبیله و عشیره عشیره و حضری و بدوی هستند به لغات دیگران آنقدر آشنائی ندارند مگر معدودی از علمای انساب و شعر و ادب عرب و از طرفی قرآن برای همه ی بشر و همه ی عرب
[ صفحه 239]
نازل شده لغات همه ی قبایل و عشایر در آن مضمر است باید معانی این لغات را اهل بیت كه به همه ی لغات واقف هستند بیان كنند و دیده ایم كه بزرگان عرب هم در فهم همه ی لغات عاجز ماندند پس لازم است به علم نحو و قواعد فهم لغات عرب و علوم حروف و اعراب و الفاظ و كلمات پرداخت تا این مسائل حل شود.
این دستور را امام صادق علیه السلام خودش و پدرش برای اصحابشان تشریح و تعلیم فرموده به طوری كه ابی جعفر محمد بن الحسن بن ابی سارة انصاری كوفی از شاگردان امام محمدباقر علیه السلام و امام جعفرصادق (ع) بود و علم نحوی را كه از آن حضرت آموخت پس از ابوالاسود دئلی كه اصول آن را از جدش امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) فراگرفت تكمیل نمود و كتابی در آن نوشت و این مرد انصاری استاد كسائی و فرا و خلیل بن احمد عروضی كه هر سه در فن صرف و نحو و معانی و بیان بود استاد آنها بود و از این جا می توان به دست آورد كه امام محمدباقر و امام جعفرصادق (ع) آموزنده علم ادب و ادبیات در لغت و نحو و صرف بوده اند و شاگردان آنها استاد متخصصین این فن به شمار می روند. [1] .
این اعلامیه در نیمه ی قرن دوم هجری چنان حركت فكری در مردم ایجاد كرد مخصوصا كه خواص اهل علم مراجعه می كردند تا معلومات خود را تكمیل كنند و با یك مراجعه تسلیم مقام علمی او می شدند و لذا چند نفری كه دارای شرایط علم تقوی و استعداد و ایمان و لیاقت بودند دستور فرمود لغات غریبه ی قرآن را جمع كنند بپرسند خودش آنها را تفسیر و تبیین كرد و احادیث صحیح را از احادیث مجعول ابوهریره ها و غیره استخراج كرده و چهره حقیقت علم و دین را به آنها نمود و مخصوصا به شاگردان خود تأكید كرد كه تهاون و سستی در كار موجب شرمندگی و خسران است باید به سرعت با كوشش و همت بلند اگر چه طاقت فرسا باشد بكوشید تا قرآن را آنطور كه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرموده تفسیر كنیم و مردم را از ضلالت و غوایتی كه بنی امیه بوجود آورده اند نجات دهیم و سنت پیغمبر را در شئون دین و دنیا به همه ی مردم برسانیم - زیرا عرب با آنكه به لغت خود آشنا است ولی چون قبیله قبیله و عشیره عشیره و حضری و بدوی هستند به لغات دیگران آنقدر آشنائی ندارند مگر معدودی از علمای انساب و شعر و ادب عرب و از طرفی قرآن برای همه ی بشر و همه ی عرب
[ صفحه 239]
نازل شده لغات همه ی قبایل و عشایر در آن مضمر است باید معانی این لغات را اهل بیت كه به همه ی لغات واقف هستند بیان كنند و دیده ایم كه بزرگان عرب هم در فهم همه ی لغات عاجز ماندند پس لازم است به علم نحو و قواعد فهم لغات عرب و علوم حروف و اعراب و الفاظ و كلمات پرداخت تا این مسائل حل شود.
این دستور را امام صادق علیه السلام خودش و پدرش برای اصحابشان تشریح و تعلیم فرموده به طوری كه ابی جعفر محمد بن الحسن بن ابی سارة انصاری كوفی از شاگردان امام محمدباقر علیه السلام و امام جعفرصادق (ع) بود و علم نحوی را كه از آن حضرت آموخت پس از ابوالاسود دئلی كه اصول آن را از جدش امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) فراگرفت تكمیل نمود و كتابی در آن نوشت و این مرد انصاری استاد كسائی و فرا و خلیل بن احمد عروضی كه هر سه در فن صرف و نحو و معانی و بیان بود استاد آنها بود و از این جا می توان به دست آورد كه امام محمدباقر و امام جعفرصادق (ع) آموزنده علم ادب و ادبیات در لغت و نحو و صرف بوده اند و شاگردان آنها استاد متخصصین این فن به شمار می روند. [1] .
[1] رجال نجاشي ص 227 فهرست ابن نديم ص 96 معجم الادباء ياقوت ص 480 ج 6 - نزهة الالباء ابن انباري ص 35.